Lời xin lỗi lạ lùng của ông Phó giáo sư dòng họ Nguyễn Lân

Sau khi cuốn Chim Việt Nam (Võ Quý - Nguyễn Lân Hùng Sơn, NXB ĐHQG Hà Nội) bị các nhiếp ảnh gia cáo buộc vi phạm bản quyền với những bằng chứng không thể chối cãi, PGS-TS Nguyễn Lân Hùng Sơn đã phải lên tiếng xin lỗi.

>>Nguyễn Lân Thắng mang dòng dõi gia tộc 'giáo sư' sao lại giống một kẻ cặn bã

Nhưng lời xin lỗi của ông lạ lùng khiến cộng đồng nhiếp ảnh càng thêm phẫn nộ.

Theo giải thích của ông Sơn - Trưởng khoa Sinh học, ĐH Sư phạm Hà Nội - thì những hình ảnh được các nhiếp ảnh gia chia sẻ lên internet “không phải lúc nào cũng có nguồn rõ ràng” và “việc liên hệ với tác giả cũng cần nhiều thời gian”, trong khi ông phải đối mặt với áp lực thời hạn hoàn thành sách. Trong lời xin lỗi, PGS-TS Hùng Sơn khẳng định sai sót của mình là đã không “chú dẫn nguồn ảnh cụ thể”.

Là một nhà khoa học với học hàm PGS, học vị TS và đồng thời là một nhà quản lý giáo dục, là Bí thư Đảng ủy Khoa Sinh học, Giám đốc Bảo tàng sinh vật; thật khó tin rằng ông Sơn lại ngây thơ đến mức xem “chú dẫn nguồn ảnh cụ thể” là sự tôn trọng quyền tác giả.

Ông không biết hay cố tình không biết các quy định của Luật Sở hữu trí tuệ, theo đó ông buộc phải liên hệ, xin phép và được sự đồng ý (có thể phải trả tiền) của từng nhiếp ảnh gia đối với các tác phẩm ông lấy đưa vào sách. Kể cả khi đã được phép, việc ghi đầy đủ tên tác giả ảnh trong sách vẫn là điều đương nhiên phải làm. Đó không chỉ là tôn trọng pháp luật mà còn là ứng xử văn minh, tử tế đối với những người đã góp sức cho sự thành công của mình.

Cần biết rằng cuốn Chim Việt Nam không phải là một tài liệu được sử dụng hạn chế trong giảng dạy, nghiên cứu (như quy định trong Luật Sở hữu trí tuệ và trong các công ước quốc tế về bản quyền mà Việt Nam đã ký kết) mà là một sản phẩm thương mại với giá bìa lên đến 1,2 triệu đồng.

Ông Sơn bảo rằng sách chỉ mới được giới thiệu nên ông sẽ cho dừng phát hành để chỉnh sửa, bổ sung. Trên thực tế, các nhiếp ảnh gia đã mua được sách như bình thường để làm bằng chứng truy cứu đến cùng.

Lẽ ra, sự việc đã không đến mức phải căng thẳng như vậy. Như lời các nhiếp ảnh gia có tác phẩm bị sử dụng trong sách, điều họ cần nhất là một lời xin lỗi và thái độ cầu thị từ phía ông Sơn chứ không phải “xin lỗi các tác giả vì đã sử dụng ảnh mà không ghi cụ thể đầy đủ trích dẫn”.

Đã thế, ông PGS-TS còn vô cùng trịch thượng khi mời các tác giả liên hệ với ông để… cho phép ông sử dụng ảnh bằng cách gửi ý kiến đồng ý và thông tin chi tiết về hình ảnh, nếu không ông sẽ đưa ảnh ra khỏi sách! Ông nên biết rằng: có ai cho phép ông đưa ảnh vào sách đâu mà ông dọa “đưa ra”.

Mong đợi sau xin lỗi

NXB Đại học quốc gia Hà Nội vừa quyết định thu hồi, tiêu hủy cuốn sách “Chim Việt Nam” đề tên tác giả Võ Quý - Nguyễn Lân Hùng Sơn, vì những phê phán liên quan việc vi phạm bản quyền ảnh sử dụng trong cuốn sách này.

Cũng cần nói rõ thêm, việc vi phạm bản quyền ảnh này không liên quan đến cố GS sinh học Võ Quý, nhà nghiên cứu chim và bảo vệ môi trường nổi tiếng trong nước và thế giới. Vụ việc chỉ liên quan đến học trò ông, là PGS, TS Nguyễn Lân Hùng Sơn, hiện là Trưởng khoa Sinh học, Trường ĐH Sư phạm Hà Nội.

Cuốn sách dày 1.200 trang, vừa mới xuất bản được ba tháng này, về mặt nội dung, là một công trình công phu nghiên cứu về 906 loài chim hiện được biết đến ở Việt Nam. Có những nghiên cứu quan trọng cả đời của GS Võ Quý (đã từng được xuất bản một số lần trước đây nhưng chưa đầy đủ) và những phần bổ sung của học trò ông.

Tiếc rằng, chỉ vì việc không tuân thủ Luật Sở hữu trí tuệ khi trích dẫn in những hình ảnh chim lấy trên mạng và những ứng xử thiếu cẩn trọng sau đó của PGS, TS Nguyễn Lân Hùng Sơn mà cuốn sách dẫn đến bị thu hồi, tiêu hủy. Nhiều ý kiến tiếc rẻ sự công phu và chi phí thực hiện cuốn sách, đưa ra những thắc mắc rằng tại sao không thể điều đình về chuyện bản quyền. Nhưng việc này đã quá muộn! Trong bối cảnh như vậy, một quyết định cần thiết, xử lý nghiêm của NXB Đại học quốc gia Hà Nội, là đáng hoan nghênh.

Lâm An (Thời nay)

Thành Nhân (Phụ nữ)