Theo KCTĐ - rước diễn biến mau lẹ của tình hình thế giới và trong nước, Đảng
ta đã phát động “Cao trào
kháng Nhật cứu nước” sâu rộng trong toàn quốc. Bắc Giang là tỉnh đầu tiên giành
thắng lợi trong khởi nghĩa từng phần, làm tiền đề để cả dân tộc tổng khởi nghĩa
giành chính quyền về tay nhân dân năm 1945.
Ngay trong đêm Nhật đảo chính Pháp, Ban Thường vụ Trung ương Đảng
đã mở Hội nghị mở rộng, nhận định tình hình cách mạng và đề ra chủ trương mới.
Ngày 12 tháng 3 năm 1945 Ban Thường vụ Trung ương Đảng ra Chỉ thị: “Nhật - Pháp
bắn nhau và hành động của chúng ta”, trong đó, xác định kẻ thù chính của cách mạng
Việt Nam là phát xít Nhật và phát động “Cao trào kháng Nhật cứu nước” sâu rộng
trong toàn quốc.
Quán triệt sâu sắc nghị quyết, chỉ thi các cấp, lực lượng cách
mạng khắp nơi trong cả nước nói chung, Bắc Giang nói riêng đã lớn mạnh, chờ thời
cơ khởi nghĩa. Tối ngày 12 tháng 3 năm 1945, đồng chí Lê Thanh Nghị - đặc phái
viên của Trung ương và đồng chí Nguyễn Trọng Tỉnh - Trưởng ban cán sự Đảng
tỉnh, nhận thấy thời cơ đã chín muồi, nên đã phát động và lãnh đạo nhân dân xã Xuân
Biều - Hiệp Hoà nổi dậy lật đổ chính quyền cũ, thành lập chính quyền cách mạng,
mở đầu cuộc khởi nghĩa từng phần, tiến tới tổng khởi nghĩa toàn tỉnh. Xuân Biều
- Hiệp Hoà trở thành địa danh đầu tiên quán triệt tinh thần Chỉ thị: “Nhật -
Pháp bắn nhau và hành động của chúng ta” của Ban Thường vụ Trung ương Đảng.
Trong hai ngày 16 và 17 tháng 3 năm 1945, Ban cán sự tỉnh Bắc Giang
mở Hội nghị tại làng Đồng Điều - Yên Thế quyết định phát động cao trào kháng
Nhật cứu nước trong toàn tỉnh. Có Chỉ thị của Trung ương dẫn đường, cán bộ được
tăng cường, cao trào kháng Nhật cứu nước ngày càng dâng cao. Nhiều nơi chính
quyền địch đã rệu rã, đầu hàng, Uỷ ban dân tộc giải phóng được thành lập.
Tại Việt Yên, trước khí thế sục sôi của phong trào cách mạng lên
cao quân địch hoang mang dao động, lực lượng tự vệ đã nổi dậy tước vũ khí của
binh lính địch. Ngày 26 tháng 8 năm 1945, Uỷ ban dân tộc giải phóng huyện Việt
Yên được thành lập.
Tại Yên Thế, đêm 16 rạng ngày 17 tháng 7 năm
1945, lực lượng tự vệ và quần chúng cách mạng đánh chiếm huyện đường. Đêm 17
tháng 7 năm 1945, tự vệ Yên Thế đánh đồn binh Bố Hạ, bắt sống Chánh Triệu và
thu 20 khẩu súng. Cuộc khởi nghĩa giành chính quyền ở phủ Yên Thế đã giành
thắng lợi hoàn toàn.
Tại Lục Ngạn, đến giữa năm 1945, cơ sở cách mạng và lực lượng vũ
trang đã phát triển mạnh. Thấy điều kiện klhởi nghĩa đã chín muồi, sáng
18/7/1945 cuộc khởi nghĩa giành chính quyền tại huyện lỵ đã thành công. Ngày
20/7/1945 Uỷ ban dân tộc giải phóng phủ ra mắt nhân dân.
Tại Yên Dũng, ngày 20 tháng 7 năm 1945, tự vệ Song Khê do đồng chí
Ninh Văn Phan chỉ huy phối hợp với tự vệ An Tràng, Đào Tràng và một số địa
phương khác tiến đánh đồn Đức La thu 7 khẩu súng, phá kho thóc chia cho nhân
dân. Ngay trong đêm hôm ấy, tự vệ Song Khê phối hợp với tự vệ Cảnh Thuỵ bao
vây, giải phóng huyện lỵ. Cuộc khởi nghĩa giành chính quyền trên đất Yên Dũng
giành thắng lợi.
Nối tiếp thắng lợi, đêm ngày 17 tháng 8 năm 1945, đồng chí Hồ Công
Dự đã nhanh chóng triệu tập một cuộc họp cán bộ chủ chốt hai huyện Việt Yên và
Yên Dũng tại đình Song Khê và quyết định khởi nghĩa giành chính quyền trong
toàn tỉnh. Và, chỉ trong buổi sáng ngày 18 tháng 8 năm 1945 cuộc khởi nghĩa
giành chính quyền tỉnh Bắc Giang toàn thắng. Ngày 21 tháng 8 năm 1945 tại Sân
vận động Phủ Lạng Thương, Uỷ ban nhân dân cách mạng lâm thời tỉnh Bắc Giang do
đồng chí Nguyễn Thanh Bình làm Chủ tịch đã ra mắt nhân dân.
Chính quyền về tay nhân dân ở Bắc Giang - nơi đầu tiên giành thắng
lợi trong khởi nghĩa từng phần, cơ sở để tiến tới Tổng khởi nghĩa đã đập tan
ách thống trị thực dân gần một trăm năm, chế độ phong kiến hàng ngàn năm, góp
phần cùng nhân dân trong cả nước đánh bại phát xít Nhật, lập nên nước Việt Nam
Dân chủ Cộng hoà, đưa cách mạng nước ta bước sang một kỷ nguyên mới - kỷ nguyên
độc lập tự do và chủ nghĩa xã hội. Thắng lợi này là minh chứng để chúng ta phủ
nhận âm mưu, thủ đoạn các thế lực chống phá cách mạng nước ta, cho rằng, Cách mạng
tháng Tám năm 1945 là sự ăn may. Bắc Giang - nơi đầu tiên giành chính quyền về
tay nhân dân, cơ sở để tổng khởi nghĩa giành thắng lợi ở Hà Nội, Huế, Sài Gòn
giành thắng lợi, kết thúc 15 năm đấu tranh gian khổ hy sinh để giành chính quyền
về tay nhân dân, lập nên Nhà nước của dân, do dân và vì dân đầu tiên ở Đông Nam
Châu Á, nhân tố quyết định để tiếp tục đưa cuộc kháng chiến chống Pháp của dân
tộc Việt Nam đến thắng lợi hoàn toàn vào năm 1954.
QUANG PHÚ
Tags:
